Sentéli

Sentéli
Administrasyon
Péyi	Lagwiyann (Lafrans)
Mèr	Véronique Jacaria
Démografi
Jantilé	Sentélyen
Popilasyon	119 zab. (2014)
Dansité	0,02 zab./km²
Jéyografi
Altitid	Min. 33 m – Mags. 636 m m.
Siperfisi	5 680 km²

Sentéli sa roun koumin fransé, ki sitchwé annan départman-an di Lagwiyann.

Vas koumin ki distan d'anviron 80 Km di lakot Atlantik, o sant-nò di Lagwiyann. Bour-a, ka konté atchwèlman anviron roun senkantenn di zabitan, dipi lopérasyon ANACONDA é HARPIE dé dannyé lannen.

Òrpayò klandésten brézilyen-yan pli ka rété o bour kou anvan mé dirèkman asou sit ilégal-ya.

Atchwèlman, vilaj-a ka dispozé di roun légliz, di roun lanméri, di roun zépisri é di roun jit-réstoran.

Anba lenpilsyon-an di nouvèl lékip minisipal (2014) roun sèrten nonm di konstrigsyon té réyalizé pou akéyi touris-ya. Jandanbri-a ké dispansèr-a té dézafègté. I pa gen di lékòl Pou akéyi timoun-yan. Lélègtrisité-a sa fourni pa dé group élègtrojenn (110 Kwa). Roun nouvèl rézo dilo potab (2015) té fika kréyé.

Nouvèl lékip minisipal té osi pou projé annan kad-a di so dévlopman ékonnonmik di kréyé roun nouvèl zonn irben òbò di lak di Piti-So o lyé-nonmen PK09 Nouvèl Gar Tig.

Jéyografi

Sitchwasyon

Lokalizasyon

An rouj téritwè kouminal-a di Sentéli.

Pwen kilminan di Sentéli sa montangn-an di Trinité-a, don pik-a ki pli rot-a ka trouvé so kò à roun laltitid di 636 m, ki sitchwé o sant di rézèrv natirèl-a di Trinité-a ki jéré pa ONF-a. Lak-a di rétni di baraj di Piti-So ka trouvé so kò asou téritwè-a di koumin-an.

Koumin limitròf-ya ké Sentéli sa Sennmari o nò, Kourou o nò-lès, Roura o sid-lès, Réjina o sid, Sayil o sid-lwès, Mannan à lwès, é Irakoubo o nò-lwès.

Oun pati di sid di koumin-an (anviron 1000 km2) sa an tchò di park Anmanzonnyen.

Klima

Klima sa di tip tropikal.

Vwè di kouminikasyon ké transpò

Nou pouvé randé nou kò la an lélikòptèr (labsans di pist di latérisaj pou lavyon-yan) oben an konbinan piròg-a pou travèrsé lak-a di baraj di Piti-So, ké 4x4 oben kwad pou randé so kò o bour pa 26 km di pis (trajé-a pa lapis-a ka douré ki 30 à 40 min an tout sézon).

• i ka ègzisté atchwèlman atè Lagwiyann rounso roun konpangni di lélikòptèr sivil biturbin (HDF), kondisyon nésésèr o sirvòl di danbwa gwiyannen.

• sirkilasyon-an byen ki entèrdi (arété préfègtoral di 2001) asou larout-a ka mennen o baraj di Piti-So, mé pa asou lak-a di rétni di baraj, pouvé fè so kò (Fè roun doumann di lotorizasyon bò'd Préfègtir di Lagwiyann)

Listwè

Sentéli sa roun dé pli ansyen vilaj di entéryò-a di Lagwiyann. Kréyé gras à lòrpayaj o xixe syèk, nou ka trouvé laba roun patrimwenn arkéyolojik endistriyèl enpòrtan tèl ki dé machin à konkasé kwatz orifèr-a ké roun ansyen vwè di chimen di fèr ki konstrwi pa bangna-ya don roun pati ka trouvé so kò jòdla nwéyé anba d'lo-ya di lak di rétni di baraj di Piti-So.

Démografi

Lévolisyon-an di nonm di zabitan atravè rousansman-yan di popilasyon-an ki éfègtchwé annan koumin-an dipi 1961, pronmyé rousansman pòstéryò à départmantalizasyon-an di 1946. À pati di 2006, popilasyon légal-ya dé koumin sa pibliyé anniyèlman pa Insee-a. Rousansman-an ka roupozé dézòrmè asou roun kolèk di lenfòrmasyon anniyèl, ki ka konsèrnen sigsésivman tout téritwè kouminal-ya o kour di roun péryòd di senk lannen. Pou koumin-yan di mwen di 10 000 zabitan, roun ankèt di rousansman ki ka poté asou tout popilasyon-an fika réyalizé tout senk lannen-yan, popilasyon légal-ya dé lannen lentèrmédjèr ki fika kant à yé èstimen pa entèrpolasyon oben èstrapolasyon. Pou koumin-an, pronmyé rousansman ègzostif ki ka antré annan kad-a di nouvèl dispozitif té fika réyalizé an 2008.

Lékonnomi

Prensipal rousours ékonnonmik-ya di koumin-an sa tags ki lyannen o Baraj idroélègtrik di "Piti-So" ké roudouvans minyé-a.

2 prensipal konpangni milyé sa konpangni AUPLATA ki ka itilizé syannirasyon pou lèstragsyon-an dilò ké S.M.S.E. (Sosyété dé Min di Sentéli).