1643 sa roun lannen koumin ki ka koumansé oun jédi.

Évènman chanjé

  • 21 janvyé : navigatò olandé-a Abel Tasman ka dékouvri zil Tonga.
  • 6 févriyé : Abel Tasman ka dékouvri zil Fidji-ya.
  • 1e mè : rivé atè Madagaskar di swasant-dis wonm. Enpé aprè Pronis ka kité annan bè-a di Sainte-Lucie é k'alé fondé létablisman-an di Fort-Dauphin(jòdla Tôlanaro).
  • 14 jen : Olandé-ya (Maarten Gerritszoon de Vries) ka dékouvri Kouril-ya.
  • 15 jen : dépa di roun èspédisyon ris di Vassili Poïarkov, ki voyé pa voïévode di Iakoutsk, Pierre Golodine. Li ka roumonté l'Aldan, ka dékouvri kour-a di Lanmou-a jouk so bouchou é ka swiv litoral-a jouk sit d'Okhotsk (finisman an 1646).
  • 21 sèptanm : lanmò di Huang Taiji. Koumansman di règn di Shunzhi, lanprò mandchou di dinasti-a Qing, asou Lachin di Nò-a ké Mongoli-a. Réjans dé prens Dorgon ké Jirgalang.
  • 14 novanm : koumansman di règn di Go-Kōmyō, di Japon, ki ka asèpté tronn-an aprè abdikasyon-an di enpératò-a Meishō.
  • 25 désanm : navigatò anglé-a William Mynors ka dékouvri zil-a Christmas.

Nòt ké référans chanjé

Lyen ègstèrn chanjé