1630
lannen
1630 sa roun lannen koumin ki ka koumansé oun mardi.
Évènman
chanjéLanmérik
chanjé- 16 févriyé, Brézil : roun èspédisyon ki finansé pa Konpagni néyèrlandé-a dé Lenn ka pran Olinda, Pernambuco(fas à Recife), ké téritwar kotché-ya ki konprann ant zil-a di Maranhão ké flèv São Francisco.
- 1e mars : priz di Recife. Senhor de engenho Matias de Albuquerque (en) ka òrgannizé défans-a di Recife é di tout kot-a. Mè Néyèrlandé-a ka parvini à débarké o nò di lavil-a, ka bouskilé Pòtidjé-ya é ka antré annan lavil-a koté Albuquerque té détrwi 1700 kès di souk. Nouvèl-Lolann, anba gouvèlman-an di Jean-Maurice de Nassau-Siegen, ké tchipé jouk lanmotché-a di kot brézilyen-an annan lannen-yan 1640 anvan défèt final-a di 1654.
- Marann-yan di Pernambouc, ki favorab o Néyèrlandé, sa ranfòrsé pa rivé-a di nonbré imigré ki vini d’Amsterdam. An 1640, Jwif-ya ké fika pli nonbré ki krétchen-yan.
- 12 jen : kolonnizasyon di bè-a di Massachusetts pa konpagni anglé-a di menm non. Chak agsyonnèr ka rousouvwè 200 larpan di latè pou enstalé so kò. John Winthrop ka divini gouvèlnò di kolonni-a di bè-a di Massachusetts.