Wikipédja:Prensip fondatò

Prensip fondatò-ya di Wikipédja ka figsé gran lign-yan ki ka défini Wikipédja ké kondisyon-yan di so lélaborasyon[1]. Li ka konstitchwé fonnman entanjib-a di tout larèl ké roukoumandasyon di projè é sa senk : lansiklopédism, nétralité di mannyè di wè, libèrté di kontni, savé viv kouminotèr ké souplès di larèl-ya[2].


Pèrtinans ansiklopédik
Pèrtinans ansiklopédik

Wikipédja sa roun lansiklopédi ki ka enkòporé tchèk léléman di lansiklopédi ki jénéralis, di lansiklopédi ki èspésyalizé, di lalmannach épi di atlas. Li pa sa roun konpilasyon di lenfòrmasyon ki ajouté san bon sans ké konnésans. Li pa sa nonpli roun sours di dokiman di pronmyé lanmen é di sasé orijinal, ni roun tribin pou fè propagann. Wikipédja pa sa roun jòrnal, roun ébèrjò gratchwi, roun fournisò di paj pèrsonnèl, roun rézo sosyal, roun séri di artik pronmosyonèl, roun kolègsyon di mémwè, roun lèspéryans anarchis oben démokratik, oben roun lanniyèr pou yannaj. Anfen, a pa koté-a pou bay ou lopinyon, lèspéryans oben déba. Tout nou rédaktò divèt rèspèkté lentèrdiksyon asou sasé orijinal (ki nonmen osi « travay nòv ») épi di sasé roun ègzaktitid osi pousé ki posib.
Nétralité di mannyè wè
Nétralité di mannyè wè
Wikipédja ka sasé nétralité-a di mannyè di wè, ki lé di ki artik pa divèt pronmouvwè di mannyè di wè ki partikilyé. Pafwè, sa ka sipozé di dékri plizyò mannyè di wè épi di rouprézanté yé chak osi fidèlman ki posib é san bliyé yé lenpòrtans rèspèktiv annan chan-an di tout savé-ya. Sa ka osi sipozé di fourni kontèks-a ki nésésèr pou konpréyansyon-an di tout sa mannyè wè soulon sours-ya ki ka poté yé, épi di rouprézanté pyès mannyè di wè kou fika vérité-a oben miyò mannyè di wè. Sa kondisyon-yan ka pèrmèt vérifikasyon di lenfòrmasyon-yani ganyen sours ki ka fè lotorité asou sijé-ya (partikilyèrman si i ganyen sijé ki kontrovèrsé).
Libèrté di kontni
Libèrté di kontni
Wikipédja sa pibliyé anba lisans ki lib é sa louvri bay tout moun : tègs-ya ki pibliyé sa disponnib anba lisans Creative Commons Patèrnité-Pataj di Kondisyon-yan ki Inisyal kou li Fika 3.0 ki pa transpozé (Modèl:CC-BY-SA 3.0) ké lisans pou dokimantasyon ki lib GNU (GFDL 1.3). Sa lisans la otorizé chak moun pou kréyé, kopyé, modifyé ké distribiyé kontni-a di Wikipédja. Lobligasyon-yan sa di konsèrvé menm lisans-a pou kopi-ya ki konfòrm ké kopi-ya ki modifyé, ensi ki di krédité lotò orijinal-ya. Pyès moun gen kontrol di roun artik an partikilyé. Tout tègs ki mennen asou Wikipédja pouvé fika modifyé épi roudistribiyé san panga pa nenpòrt ki moun, menm di mannyè marchann. « Lib » pa lé di ki chak moun pouvé marké oben fè sa i lé an tout libèrté. Drwè di lotò divèt fika rèspèkté.
Savé viv kouminitèr
Savé viv kouminitèr
Wikipédja sa roun projè kolaborativ ki ka swiv tchèk larèl pou savé viv : ou divèt rèspèkté ròt wikipédjen-yan, menm lò i ganyen roun dézakò. Rété toujou poli, kourtwè ké gran rèspè. Sasé konsantman. Pa livré oukò bay tchèk atak kont tchèk moun, ni bay tchèk jénéralizasyon ki ka ensilté moun. Gadé ou kalm lò bèt-a ka chofé. Panga pa rantré annan lagèr di modifikasyon. Pa bliyé ki i ganyen Modèl:Nonm ki diféran asou Wikipédja an kriyòl gwiyannen, asou lakèl ou pouvé travay ké diskité. Aji ké roun bon konpòrtman épi pati di prensip ki ou entèrlokitò ka aji parèy, sof si i gen vréman pròv di kontrèr. Rété toujou louvri, akéyan épi annan roun lèspri di kanmaradri.
Souplès di larèl
Souplès di larèl
Wikipédja pa gen ròt larèl ki figs ki senk prensip fondatò ki sité isi. Pa pran pè fika majò annan ou kontribisyon pis ki roun di anvantaj-ya di pouvé modifyé Wikipédja sa ki tout bagaj pa benzwen fika byen fè dipi koumansman-an. A pa lapenn konnèt tout larèl pou kontribiyé. Si ou ka fè tchèk lérò, ròt kontribitò ké trouvé yé, korijé yé épi èspliké yé bay ou. Pa pran pè nonpli di fè roun fot : tout vèrsyon ki ka présédé di artik-ya sa konsèrvé épi aksésib grémési listorik, li sa donk enposib di andonmajé oben di pédi définitivman di lenfòrmasyon asou Wikipédja. Men pa bliyé ki tousa ou ka marké ké sa prézèrvé pou pòstérité-a.
  1. Senk « prensip fondatò » -ya sa lidé jénéral ki dékri pa senk paragraf-ya ki ka swiv, men pa fòrmilasyon-yan prési ki ka figiré asou sa paj. Sa énonsé-ya, ki ka vini di patché kontribisyon, sa toulonng louvri pou modifikasyon-an ké varyab annan détay-a di roun lanng bay ròt.
  2. Mété an anvan-an di senk prensip fika fè pou pronmyé fwè-a an 2005 asou Wikipédja annglé-a, koté yé dénonmen kou « senk pilyé » di projè. A té donk pa di bay roun lénimérasyon limitativ di prensip fondatò, men di endiké bay nouvèl kontribitò-ya tchèk prensip fondanmantal.

Yannaj ki dèrò chanjé