Sayil

Sayil
Administrasyon
Péyi	Lagwiyann (Lafrans)
Mèr	Marie-Hélène Charles
Démografi
Jantilé	Sayilè
Popilasyon	148 zab. (2014)
Dansité	0,03 zab./km²
Jéyografi
Altitid	Min. 60 m – Mags. 640 m m.
Siperfisi	4 475 km²

Sayil sa roun koumin fransé, di kanton di Maripasoula, annan départman-an di Lagwiyann. Sayil ki ka sitchwé so kò an tchò di danbwa anmanzonnyen-an à anviron 180 km o sid di Kayenn.

Sayil sa sant jéyografik ké chato dlo di Lagwiyann (flòv Laprouwag, Mannan ké Linini antrot ka pran yé sours la) so sipèrfisi sa di 4475 km². Li sa konstrwi o pyé dé mon "Béf Mò" à 209 mèt di nivèl dilo. Popilasyon rézidan-an, ki konstitchwé ésansyèlman di Kriyòl, di métropoliten, ensi ki di tchèk Monng ké Brézilyen, ka varyé soulon sézon-yan ant 70 ké 200 moun.

9 janvyé 1930, Lipè Didier Maurice Louis Stanislas sa afègté atè Lagwiyann é dipi févriyé 1933 asou téritwè-a di Linini-a. An sèptanm 1937 li ka figsé so kò asou koumin. Lipè Didier té fika konstrwi di piti chapèl di bour jouk Sophie. I ka kréyé roun koopérativ di lacha. I ka koumansé à tchenbé à jou léta-sivil. À so linitiativ, konstrigsyon-an di roun nouvèl légliz sa anvizajé, ki koumansé an 1952, li ké achvé so kò dis lannen plita. Sèl lédifis rélijyé di Lagwiyann ké 2 kloché an bwa.

À siprésyon-an di Linini-a, jandanm-yan, an kalité di rouprézantan di Préfè, ka fè ofis di minisipalité é a ensi ki jandanm Jean Demailly (1922-1985) afègté atè Sayil an 1957 ké mété an plas baliz-a di lapis-a di latérisaj épi louvriti-a di lapis-a di limonnad ensi ki louvriti-a pa vwè flivyal di Dégra Demailly jouk Maripasoula ké lèd-a di lwit ouvriyé.

Si lèstragsyon orifèr-a sa òkò tré prézan asou téritwè-ya ki abò, sa vilaj atipik sa roun dèstinasyon di pizanpi atragtiv, tré prizé dé touris é dé syantifik gras à so rézo di santché di randonnen ki balizé annan tchò di Park nasyonnal anmanzonnyen.

Jéyografi

Sitchwasyon

Lokalizasyon

An rouj téritwè kouminal-a di Sayil.

Koumin-an di Sayil ka sitchwé so kò an sant di Lagwiyann asou kontinan-an di Lanmérik di Sid. Gras à prézans-a annan koumin-an di Montangn Kontinan, laltitid magsimal-a di Sayil sa di 640 mèt.

Koumin limitròf-ya ké Sayil sa Sentéli o nò-lès, Réjina o sid-lès, Maripasoula à lwès, Papaychton ké Gran-Santi o nò-lwès, épi Mannan o nò.

Klima

Klima sa di tip ékwatoryal.

Vwè di kouminikasyon ké transpò

Laérogar di koumin-an.

Sayil sa agsésib inikman pa vwè aéryen, vya laérodronm di Sayil. Lapis-a di latérisaj pou piti lavyon ka ègzisté dipi 1954.

Lirbannism

Mòrfoloji irben

Koumin-an ka konpozé so kò di roun bour ki ka kontni roun santenn di parsèl ké rounlo bitasyon à zéka.

Lòjman

O bour tchèk karbé di lot (an ranmak): - "Les carbets du bord" - "chez Kami" - "chez Bikaeff" - "La Bananeraie"

Bengalo (ké lit): - "A ké nou" - "Lé tikaz" - "chez Lulu"

An danbwa - gîte Kanawa

Tòponnimi

A roun sasò dilò, M. Sahul, orijinèr di Sent-Lisi, ki té bay so non o vilaj, an koumansman di 20e syèk.

Listwè

Dé vèstij arkéyolojik ka atèsté di roun prézans anmérendjen ansyen annan sègtò-a. Listwè résan di Sayil ka débité ké rivé dé popilasyon orijinèr di Lézanti-ya é prensipalman di Sent-Lisi, lò di dézyenm riyé bò dilò ki ka atenn réjyon di Rot-Laprouwag é di Rot Mannan an finisman di XIXe syèk.

Li fika fondé òbò di 1910, Sayil ka tiré so non di roun òrpayò Sent-Lisyen, Sahul, ki enstalé bò di mon Béf mò.

Sayil ka òbténi èstati-a di koumin an 1969.

Démografi

Lévolisyon-an di nonm di zabitan sa konnèt atravè rousansman-yan di popilasyon-an ki éfègtchwé annan koumin-an dipi 1961, pronmyé rousansman pòstéryò à départmantalizasyon-an di 2006, popilasyon légal-ya dé koumin sa pibliyé anniyèlman pa Insee-a. Rousansman-an ka roupozé dézòrmè asou roun kolèk di lenfòrmasyon anniyèl, ki ka konsèrnen sigsésivman tout téritwè kouminal-ya o kour di roun péryòd di senk lannen. Pou koumin-yan di mwen di 10 000 zabitan, roun ankèt di rousansman ki ka poté asou tout popilasyon-an fika réyalizé tout senk lannen-yan, popilasyon légal-ya dé lannen lentèrmédjèr ki fika kant à yé èstimen pa entèrpolasyon oben èstrapolasyon. Pou koumin-an, pronmyé rousansman ègzostif ki ka antré annan kad-a di nouvèl dispozitif té réyalizé an 2007.

Lyé ké monnouman istorik

Légliz Saint-Antoine-de-Padoue di Sayil.

• Parmi konstrigsyon-yan ké lenfrastigtir-ya di vilaj, nou pouvé sité roun lanméri, roun rélè pòstal, roun lékòl (an sal léta), plizyò èstrigtir di lébèrjman touristik (jit, karbé, lotèl, réstoran…), oun zantenn di Park anmanzonnyen di Lagwiyann.
• Légliz Saint-Antoine-de-Padoue di Sayil. Lédifis-a sa klasé o tit dé monnouman istorik an 1993 : a sèl légliz ké 2 kloché di Lagwiyann.
• An 2015, fronmajé di vilaj té ranpòrté pri di piblik di konkour di "l'arbre de l'année" (pyébwa di lannen), ki òrgannizé pa ONF-a.