1646 sa roun lannen koumin ki ka koumansé oun lendi.

Évènman chanjé

  • 15 févriyé : Jacques Pronis sa anprizonnen pa kolon ensirjé-ya di Fort-Dauphin(Madagaskar). Libéré 26 jwiyé-a à rivé-a di navir Saint-Laurent di Dieppe, li ka parvini à roupran pouvwè-a. Li ka fè dépòrté douz mutins atè Larégnon, alò inabité (finisman an 1649).
  • 17 jwiyé : lanprò moghol-a Shâh Jahân ka pran Balkh.
  • Jwiyé - sèptanm : Mandchou-ya, ka profité dé disansyon ant Ming-yan ka pran Zhejiang (jwiyé) ké Fujian(out-sèptanm).
  • 5 ògtòb : trété di lapè ant Anglé-ya ké Endjen-yan Powhatan an Virjini, ki signen aprè ki gouvèlnò sir William Berkeley té kaptiré yé chèf Opechancanough.
  • 15 ògtòb, Kébèk : roupriz dé lostitilité ké Agniers (Iroquois) lò sa dannyé-ya ka kaptiré papa jézwit-a Isaac Jogues ké Jean de La Lande. Agniers ka randé so kò kont ki Fransé-ya ki ka roudivini di Léròp ka kozé dé désè annan yé kouminoté (mikrob). Pou konjiré lanmò-a, roun Agnier ka tchwé di roun tchòk di rach papa-a Jogue (18 ògtòb) ké landimen-an Jean de La Lande.
  • 24 désanm : dannyé Ming-an sa proklanmen lanprò di Lachin anba non-an di Zhu Yongli (finisman an 1662). Li ka rézisté otour di Kanton ké lèd-a dé Pòtidjé di Nicolas Ferreira. Yongli ké so fanmi ka konvèrti yé kò pou kristchannism-an.

Nòt ké référans chanjé

Lyen ègstèrn chanjé