Lakolonbi : Diférans ant vèrsyon

Contenu supprimé Contenu ajouté
FanmDjok (kozman | kontribisyon)
m FanmDjok moved page Kolonbi to Lakolonbi
FanmDjok (kozman | kontribisyon)
Aucun résumé des modifications
Lign 1 :
{{Péyi
| non gwiyanè = Répiblik di KolonbiLakolonbi
| non lokal = República de Colombia (es)
| drapo = Flag_of_Colombia.svg
| armwari = Coat_of_arms_of_Colombia.svg
| kart = COL_orthographic_(San_Andr%C3%A9s_and_Providencia_special).svg
| lanng ofisyèl = [[espagnol]]Èspangnòl
| kapital = [[Bogota]]
| siperfisi total = 1 141 748
| jantilé = Kolonbyen(n)
| popilasyon total = 4849 700100 000
| lannen = 20162017
}}
 
'''KolonbiLakolonbi'''-a, an fòrm lonng '''Répiblikrépiblik-a di KolonbiLakolonbi''' (an èspagnòlèspangnòl : Colombia oben República de Colombia) sa roun répiblik konstitisyonèlkonstitisyonnèl initèr ki ka konprann 32 départman. PéyiPéy-a sa sitchwé annan Nò-LwesLwès di Lanmérik di Sid ; ili sa bòrdébòdé à lwès-a pa loséyan Pasifik-a é PanamaPannanman, o nò pa lanmè-a dé KarayibKarayb, à lès-a pa Vénézwéla é Brézil-a, o sid pa Ékwatò-aLékwatò é Pérou-a. KolonbiLakolonbi-a sa 26e pli gran péyipéy-a pa so sipèrfisi é 4e an AmérikLanmérik di Sid. Ké pli di 49 milyon di zabitan, Kolonbi-a sa 28e péyipéy-a ki pli péplé-a di monn é 2e di tout péyipéy-ya di lanng èspagnòlèspangnòl aprèapré Mèksik-aMègsik. KolonbiLakolonbi-a sa roun mwayennmwéyen pwisans, 4e pli granngran ékonomilékonnonmi d'Amérikdi latinLanmérik laten, é 3e an AmérikLanmérik di Sid. Prodigsyon-an di kafé di flèr, di lémrod, di charbon é di pétròl ka fòrmen prensipal sègtò-a di lékonnonmi kolonbyen-an. Labank HSBC ka èstimen ki Lakolonbi ké pouvé fè pati dé pi gran lékonnonmi mondjal an 2050.
 
== Listwè ==
[[Fiché:Portrait_of_a_Man,_Said_to_be_Christopher_Columbus.jpg|thumb|Lakolonbi divèt so non à Kristòf Kolonb, « dékouvrò » di Lanmérik.
 
Kòlon èspangnòl-ya ka rivé annan sa réjyon òbò di 1500, yé ka trouvé dé tribi endijenn ki sa Chibchas (oben Muiscas) ké Tayronas, ki yé ka désimen é konkéri. Èspangnòl-a ka enplanté divèrs kòlonni, ki, plita, sa konvèrti an provens ki ka fondé Nouvèl-Grénad kou nwéyo an koumansman menm é, à pati di 1717, kou vis-rwèyèlté. Sala-a ka enkli divèrs provens ki té apartni jouk sa monman à jiridigsyon-an dé vis-rwèyèlté di Nouvèl-Lèspagn é di Pérou.
 
=== Lépok prékolonbyen ===
[[Fiché:Muisca_raft_Legend_of_El_Dorado_Offerings_of_gold.jpg|thumb|Rado an dilò di kiltir Muisca. Lorijin posib di léjann-an di Eldorado.]]
 
Vèstij arkéyolojik-ya kou sa-ya d'El Abra ka endiké ki lokipasyon di moun di atchwèl téritwè kolonbyen-an ka roumonté ant 11 000 é 20 000 anv. J.-K. Chimen-yan ki swivi pa pèpman fika varyé, kou ka an témwagné répartisyon-an dé diféran fanmi lengwistik ké dévlopman kiltirèl-a (péryòd paléyoendjen, arkayk é fòrmativ). So sitchwasyon jéyografik ka fè di li roun koulwè di popilasyon ant Mézolanmérik, Karayb, Zann-yan ké danbwa anmanzonnyen-an.
 
=== Kòlonnizasyon èspangnòl ===
[[Fiché:Cabo_de_la_Vela,_Colombia.jpg|thumb|A o kap di Vela ki pronmyé Èspangnòl-a, Alonso de Ojeda, ka dékouvri lakot-ya di Lakolonbi, an 1499.
[[Fiché:Ataque_Cartagena_de_Indias.jpg|thumb|Syèj di Kartajenn dé Lenn (1741).]]
 
Pronmyé kontak ant Éropéyen-yan ke atchwèl Lakolonbi te gen lyé à laswit-a di roun lèspédisyon ki koumandé pa Èspangnòl-a Alonso de Ojeda, ki mennen dipi pénensil-a di Guajira en 1499.
 
Douz lannen plita, Èspangnòl-ya té ka fondé Santa María la Antigua del Darién, yé pronmyé kòlonni asou kontinan anmériken-an épi, apré ki li ka ka konsolidé yé prézans annan zonn kotché-ya ké fondasyon-an di Santa Marta (1525) ké Kartajenn dé Lenn (1533), té ka koumansé lèsplorasyon-an dé réjyon entéryò, ké fondasyon-an di Popayán(1536) ké Bogota (1538).
 
== Jéyografi ==
[[Fiché:Mapa_de_Colombia_(relieve).svg|thumb|Topografi di Lakolonbi.]]
Lakolonbi-a sa divizé an senk Gran réjyon natirèl : Karayb, Pasifik, Zann, Lorénoki ké Lanmanzonni ; annan chaken di yé, konpozisyon étnik, lanng, nouriti ké lagtivité ékonnonmik-ya sa tré divèrsifyé.
 
Zonn-yan ki pli péplé-ya sa : zonn-yan dé Zann koté ka trouvé so kò lavil-ya ki pli enpòrtan, notanman Bogota, Medellín, Bucaramanga, Cúcuta, San Juan de Pasto, Manizales, Pereira, Neiva, Ibagué ké Tunja épi zonn-an di lakot nò-a : Karayb, koté ka trouvé so kò Barranquilla, Carthagène dé Lenn, Santa Marta, Sincelejo, Montería ké Valledupar(antrot). Trwézyenm lavil-a di péy, Cali, ka trouvé à frontchè-a dé zonn Pasifik ké anden.
 
=== Jéyografi fizik ===
==== Rélyèf ké jéyoloji ====
[[Fiché:Cocuy_Pico_Aguja_22.01.2009.jpg|thumb|Sierra Nevada del Cocuy.]]
 
Téritwè kolonbyen-an ka étann so kò asou roun larj pati di plak sid-anmériken, koté ka trouvé so kò laplipa dé latè ki émèrjé, plak karayb o nò ké plak di Nazca à lwès.
 
Lakolonbi-a sa travèrsé di sid-lwès o nò-lès pa kòrdiyèr dé Zann. À pati di Né di los Pastos, masif ki sitchwé à frontchè-a di Lékwatò-a, sala-a ka divizé so kò an trwè branch, kòrdiyèr Ògsidantal, Santral ké Oryantal.
 
== Kiltir ==
[[Fiché:Diadelasvelitas.jpg Día de las Velitas|thumb|(Jou dé piti bouji), roun dé lafèt tradisyonnèl atè Lakolonbi. A jou-a di louvriti-a di Lannwèl di péy.]]
 
Kiltir kolonbyen-an ka prézanté roun divèrsité dwèt à konfliyans-a di lenfliyans miltip annan listwè di péy : kiltir endijenn ki déja établi lò Èspangnòl-ya rivé, kiltir éropéyen-an (an partikilyé èspangnòl) ké kiltir afriken-yan ki enpòrté o kour di prosésis di kòlonnizasyon. Li ka patajé égalman sèrten tré fondanmantal ké ròt kiltir ispanno-anmériken, notanman o nivèl di rélijyon-an, di lanmizik-a, dé dans, dé varyan di lanng èspangnòl-a ki palé, ensi ki dé fèstivité oben ròt tradisyon.
 
== Kòd ==
Lakolonbi-a gen pou kòd :
 
* CO, soulon nòrm-an ISO 3166-1 (lis-a dé kòd péy), kòd alpha-2,
* CO, soulon lis-a dé kòd entèrnasyonnal dé plak minéralojik,
* CO, soulon lis-a dé kòd péy ki itilizé pa OTAN-an, kòd alpha-2,
* COL, soulon lis-a dé kòd péy di CIO,
* COL, soulon lis-a dé kòd péy ki itilizé pa OTAN-an, kòd alpha-3,
* COL, soulon nòrm-an ISO 3166-1 alpha-3 (lis dé kòd péy),
* HK, soulon lis-a dé préfigs OACI di limatrikilasyon dé laéronnèf.
 
== Nòt ké référans ==
 
== Wè osi ==
{{Amérik di Sid‎}}
 
[[Katégori:Amérik di Sid]]
 
[[fr:Colombie]]