Brézil : Diférans ant vèrsyon
Contenu supprimé Contenu ajouté
Aucun résumé des modifications |
|||
Lign 28 :
Anvan so dékouvèrt pa Potidjé-ya an 1500, nou ka èstimen ki téritwè atchwèl-a di Brézil (lakot oryantal-a di Lanmérik di Sid), té abité pa anviron dé milyon di Anmérendjen, ki réparti o nò é o sid. Popilasyon anmérendjen-an té divizé an gran nasyon otogtonn ki konpozé di diféran group étnik parmi lakèl ka distengé yé kò prensipal fanmi lengwistik-ya : toupi-gwaranni, makro-jê ké arawak. Anmérendjen-yan té réparti annan d'inonbrab tribi, don Tupiniquims, Gwaranni-ya ké Tupinambas.
=== Kolonnizasyon potidjé ===
An 1500, Pedro Álvares Cabral ka dékouvri lakot brézilyen-yan é, viré o Potidjal, li ka annonsé ki li dékouvri nouvèl téritwè. Nou ka èstimen ki anvan 1500, lakot oryantal-a di Lanmérik di Sid té abité pa anviron 2 milyon d'Anmérendjen. Soulon trété-a di Tordesillas, signen an 1494, anba léjid-a di pap Alexandre VI, tout latè-ya ki nouvèlman dékouvèrt sitchwé à pli di 370 lyé à lwès di Kap Vèrt té k'alé à Lèspangn-an, ròt-ya té atribiyé o Potidjal. Pwen oryantal-a di kontinan sid-anmériken (Brézil-a) té ka rouvini ensi o Potidjal.
[[Fiché:Desembarque_de_Pedro_%C3%81lvares_Cabral_em_Porto_Seguro_em_1500_by_Oscar_Pereira_da_Silva_(1865%E2%80%931939).jpg|thumb|Rivé di Pedro Álvares Cabral atè Porto Seguro, Bahia, an 1500.]]
Dé navigatò ka viré tòrnen plita o Brézil é ka rapòrté laba bwa di Brézil, bwa di koulò bréz ki yé ka achté o Endjen, é okèl Brézil-a divèt so non atchwèl.
Toutfwè, antrépriz-a di kolonnizasyon pa ka koumansé réyèlman ki annan lannen-yan 1530, Lòské Jean III té ka divizé an douz kaptennri éréditèr. Soupannan, à laswit-a di nonbré problenm ki lyannen à sa sistenm, lirwè-a di Potidjal, Jean III, té ka désidé di nonmen 7 janvyé 1549, roun gouvèlnò jénéral, Tomé de Souza, ki charjé d'administré kolonni antché-a. Bò'd milyé-a di xvie syèk, souk-a sa divini prensipal richès koumèrsyal-a di Brézil, sa ki té ka mennen Potidjé-ya à dévlopé trét-a dé lèsklav afriken afen di ogmanté prodigsyon-an é réponn à doumann entèrnasyonnal krwasant-a.
Brézil-a ka koumansé à dévlopé so kò ékonnonmikman ké lèsplwatasyon-an di popilasyon endjen lokal-a ki pli fika sifizan pou prodigsyon soukriyé-a, pronmyé lèsklav-ya té enpòrté di Lafrik an 1550. Trét négriyé-a ké douré jouk milyé di xixe syèk : Brézil-a sa péy-a di Lanmérik di Sid ki té risouvwè plis-a di lèsklav nwè, ké anviron 5,5 milyon d'Afriken (majoritèrman di Lafrik-a di Lwès-a) ki dépòrté di xvie syèk o lannen 1850, swé 40 % di total. Lèsklav-ya té prensipalman enpòrté pa dé trafikan britannik ké fransé, notanman bòrdélè ké nanté. Lèsklav-ya té rivé asou kontinan anmériken o mwayen di léchanj entèrkontinantal ki bazé asou sistenm-an di koumèrs triyangilè.
=== Endépandans à légar-a di Potidjal ké lanpir ===
[[Fiché:Independence_of_Brazil_1888.jpg|thumb|Déklarasyon di endépandans-a di Brézil pa fitir lanprò-a Pierre Ié, 7 sèptanm 1822.]]
Konfli-a ké douré trwa lannen ké tèrminen so kò an 1824 ké vigtwè-a dé troup brézilyen ké signatir-a di trété di Rio de Janeiro an 1825. Pronmyé konstitisyon brézilyen-an té pronmilgé 25 mars 1824-a. 12 ògtòb 1822-a, Lanpir-a di Brézil sa ofisyèlman proklanmen. Dom Pedro sa proklanmen Lanprò anba non-an di Pierre 1é.
== Wè osi ==
| |||