Annglé : Diférans ant vèrsyon

Contenu supprimé Contenu ajouté
PouLagwiyann (kozman | kontribisyon)
Aucun résumé des modifications
PouLagwiyann (kozman | kontribisyon)
Aucun résumé des modifications
Lign 40 :
[[Fiché:Anglospeak.png|thumb|Anglé annan monn-an. An blé fonsé, péy-ya koté anglé-a sa ofisyèl oben de facto ofisyèl. An blé klèr, péy-ya koté li sa lanng ofisyèl (sof pou Kébèk, roun dé provens kannandjen) mé pa pronmyé lanng-an ki palé.]]
[[Fiché:English_dialects1997_modified.svg|thumb|Djagranm sirkilèr ki ka bay propòrsyon rélativ dé lokitò don anglé-a sa lanng matèrnèl-a annan gran péy anglofonn-yan di monn.]]
 
=== Èstati ofisyèl ===
Péy-ya koté anglé-a sa pronmyé lanng-an (mé pa fòrséman ofisyèl)
* Lostrali(anglé ostralyen)
* Bahamas
* Canada(anglé kannandjen), an èstati di égalité ké fransé-a.
* Barbad(anglé karibéyen)
* Bèrmoud
* Béliz (anglé bélizyen)
* Ladonminik
* Létazini(anglé anmériken), san roukonnésans ofisyèl.
* Grénad
* Gwiyannan
* Irlande
* Jamayk(anglé jamayken)
* Malt
* Nouvèl-Zélann(anglé néo-zélandé)
* Antigwa-ké-Barbouda
* Sen-Christophe-ké-Niévès
* Saint-Vincent-et-les-Grenadines
* Sengapou
* Trinité-ké-Tobago
* Rwéyonm-Ini (anglé britannik)
 
=== Varyété ké anba-varyété
I ka ègzisté patché varyété ké anba-variété di anglé-a, pa lègzanp :
 
* cockney, scouse ké geordie ofon di anglé britannik-a ;
* anglé-a di Latè-Nòv ofon di anglé kannandjen ;
* anglé vèrnakilèr afro-anmériken-an (oben ebonics) ké anglé anmériken méridjonnal-a ofon di anglé anmériken-an.
 
Anglé-a sa roun lanng plirisantrik (oben polisantrik), ki réji pa pyès lotorité lengwistik santral (kou Lakadémi fransé-a atè Lafrans), é di sa fè pyès varyété sa konsidéré kou « korèk » oben « enkorèk ».
 
== Lékritir ké lòrtograf ==
Anglé-a ka itilizé lalfabé laten-an (ké, ansyennman, dé lèt kou ð oben þ). I ka itilizé dé sign djakritik ki pou ékri mo-ya di lorijin étranjé ; toutfwè tréma sa itilizé annan sèrten tègs pou endiké ki roun dézyenm vwéyèl pa ka fè parti di roun diftong. Pa lègzanp, nou ka trouvé pafwè coöperate, byen ki grafi-ya cooperate oben co-operate fika pli frékan.
 
So lòrtograf ka dékoulé di roun lonng processus istorik é i gen souvan pli di korèspondans ègzak ant sala-a ké prounonsyasyon atchwèl-a.
À partir di xvie syèk plizyò moun propozé di senplifyé lòrtograf anglé-a ; kou Benjamin Franklin ké George Bernard Shaw, té menm propozé oun lékritir fonnétik, mé san sigsé. Mo figtif-a ghoti ki ka prounonsé so kò kou fransé-a « fich » té itilizé kou lègzanp di linadékwasyon-an di lòrtograf atchwèl-a.
 
== Prounonsyasyon ==
=== Vwéyèl ===
Senbòl-ya ki annan lis-a ki anba sa sa-ya di lalfabé fonnétik entèrnasyonnal-a tèl ki yé sa itilizé pou transkripsyon-an di anglé-a (sof o Létazini) pa laplipa dé digsyonnèr, èspésyalizé oben pa, dipi finisman-an dé lannen 1970.
 
==== Voyelles brèves ====
* /ɪ/ : fifteen (kenz), fish (poson), chips (kopo)
* /ɛ/ : men (wonm), to let (lésé)
* /æ/ : man (wonm), cat (chat)
* /ɒ/ : hot (cho)
* /ʊ/ : goods (marchandiz), to put (mété)
* /ʌ/ : sun (solé), drunk (sou)
* /ə/ : sister (sò), the dog (chyen-an)
 
==== Vwéyèl lonng ====
* /iː/ : sea (lanmè), to read (li)
* /ɑː/ : car (loto), dark (soukou)
* /ɔː/ : wall (lémi), law (lalwa)
* /uː/ : moon (lalin)
* /ɜː/ : first (pronmyé), bird (zozo)
 
==== Diftong ====
* /aɪ/ : five (senk), high (rot)
* /eɪ/ : snake (bèt lonng), name (non), Shakespeare
* /ɔɪ/ : oil (lwil), boy (tiboug)
* /aʊ/ : cow (vach), to count (konté)
* /əʊ/ oben /oʊ/ : road (larout), old (vyé)
* /ɛə/ : hair (chivé), bear (lours)
* /ɪə/ : beer (labyè)
* /ʊə/ : poor (pov)
 
==== Triftong ====
* /aɪə/ : fire (difé), liar (mantò)
* /aʊə/ : flour (farin), flower (flèr)
* /eɪə/ : layer (kouch), player (jouwò)
 
Sékans-ya ki aplé triftong sa anfèt tchèkfwè konstitchwé di Dé silab : ki sa roun diftong ki swivi di /ə/.
 
=== Konsonn ===
Tablo-a ki anba ka prézanté sistenm-an dé konsonn di anglé-a ké senbòl-ya di lalfabé fonnétik entèrnasyonnal-a (LFE).
 
Lòské roun kaz ka kontni Dé son, sa-a di rot sa « sour » oben « non-vwézé », sa-a di ba sa « sonnò » oben « vwézé ».
 
== Granmèr ==
=== Sengilarité granmantikal ===
Soulon Jean-Pierre Cléro ké Sandra Laugier, sèrten karagtéristik di granmèr anglé-a, ki ka korèsponn à roun roufi dé konstrigsyon lengwistik isou di èspékilasyon filozofik-a é à préférabs-a pou lanng òrdinèr-a, ka randé sa lanng souvan difisil pou anmòrfwézé. Sa inanmòrfwézabilité (an partikilyé bò'd fransé-a), ki ka jwé roun ròl krisyal annan processus-a di linivèrsalizasyon di roun lanng aparanman senp ké inivèrsèl, pitèt strigtiré otour di tchèk pwen majò.
 
== Nòt ké référans ==