Loséyan Atlantik : Diférans ant vèrsyon

Contenu supprimé Contenu ajouté
PouLagwiyann (kozman | kontribisyon)
Aucun résumé des modifications
PouLagwiyann (kozman | kontribisyon)
Aucun résumé des modifications
Lign 13 :
 
Pronmyé lilistrasyon-an di sa artik ki laro ka montré loséyan Atlantik-a asou roun plannisfè : Latlantik sa patajé o nò ké sid, swivan lékwatò-a. Lòrgannizasyon idrografik entèrnasyonnal-a (LIE) ka dekoupé loséyan Atlantik an lanmè, gòlf ké détrwè. Limit-ya ki LIE-a ka bay pou loséyan Atlantik nò ké Latlantik sid ka èskli lanmè-ya ki konprann annan yé chak.
 
=== Larjò ké sipèrfisi ===
Larjò-a di loséyan Atlantik-a ka varyé ant 2 848 km (ant Brézil-a ké Libérya) ké 4 830 km (ant Létazini-ya ké Maròk).
 
Sipèrfisi-a di loséyan Atlantik-a sa di 82 400 000 km2 san so lanmè-ya, di 92 400 000 km2 ké yé. Soulon sours-ya, loséyan Argtik sa konté oben pa kou fika roun lanmè bòdjè di loséyan Atlantik-a. Oun sipèrfisi sa alò bay à 106 400 000 km2, sala si nou ka pran an kont sipèrfisi-a di loséyan Argtik-a.
 
=== Péyi rivéren ké lanmè bòdjè ===
==== Lanmè bòdjè ====
Lanmè bòdjè oben lanmè adjasant sa dé lanmè ki ka fè parti di loséyan Atlantik-a ; soupannan, an rézon di yé pròp konfigirasyon é/oben dé kontrovèrs ki lyannen à yé lenklizyon annan sa ansanm, i ka rivé ki karagtéristik-ya di loséyan Atlantik-a fika bay ké oben san so lanmè-ya. Parmi so lanmè-ya nou pouvé sité lanmè Lanméditérannen-an oben gòlf di Mègsik.
 
Loséyan Argtik-a sa roun ka partikilyé. An léfè, i ka korèsponn à définisyon di roun lanmè bòdjè. Soulon ouvraj-ya li sa, swé référansé kou roun loséyan à pa antché, swé kou roun lanmè bòdjè di loséyan Atlantik-a. Ensi, soulon ouvraj-ya, sipèrfisi-a di loséyan Atlantik-a ka varyé soulon « èstati »-a di loséyan Argtik-a.
 
=== Volim ===
So volim sa èstimen à 323 600 000 km3 san lanmè bòdjè-ya, 354 700 000 km3 ké yé.
 
=== Profondò ===
So profondò ka varyé di pli di 8 000 m annan Karayb-ya à mwen di 200 m annan Lanmanch-a. So profondó mwayen sa di 3 926 mèt san lanmè bòdjè-ya é di 3 332 m ké sa dannyé-ya.
 
== Jéyoloji ==
=== Listwè jéyolojik ===
Louvriti-a di loséyan Atlantik-a ka koumansé pa roun faz di rifting o nivo di Latlantik santral-a, ki lyannen à dé fénomenn distansif pòs-varisk. O Pèrmyen, domenn kontinantal-a ant Lanmérik-a ké Lafrik di Nò-Lwès ka sibi roun sirègsyon ki ka kondjwi à roun koumansman di dislokasyon di sa zonn kontinantal. Roun enpòrtan volkannism gen lyé ki ka kondjwi à fòrmasyon-an di Provens magmatik sant atlantik-a. O Trias ka inisyé so kò oun faz di rifting o nivo dé marj di Maròk é di Nouvèl-Lékòs. Lakrésyon-an di planché loséyannik ka inisyé so kò dipi finisman-an di Sinémiryen é ka pourswiv so kò jouk jòdla. Anfen, roun louvriti-a di Latlantik nò-a gen lyé à l'Éocène, i té gen anviron 50 milyon di lannen.
 
=== Fòrmasyon ===
Louvriti-a di loséyan Atlantik-a sa rézilta-a di fragmantasyon-an di sipèrkontinan di la Pangée, é di migrasyon-an dé kontinan afriken, sid-anmériken, érazyen ké nò-anmériken o kour di Méso-Cénozoique.
 
=== Zilé ===
Loséyan Atlantik-a ka konprann patché larchipèl. Sèrten sa dé parti émèrjé dé kontinan ki ka bòdé li, ròt té fika jénéré pa dòrsal oséyannik santral-a.
 
=== Klimatoloji ===
Loséyan Atlantik-a ka enfliyé dirèkman klima éropéyen-an. Déprésyon-yan ki ka sirkilé an Léròp, notanman atè Labèljik, atè Laswis é atè Lafrans, ka fòrmen yé kò asou Latlantik-a é ka sirkilé di lwès an lès, é ka mennen roun tan ki enstab, imid ké plivyé. Antisiklonn-an dé Acores, ki sa prézan laro dé Açores, ka enfliyé osi météyo éropéyen-an é ka mennen di tan ki sèk ké ansoléyé.
 
== Nòt ké référans ==