Vèrsyon di 12 novanm 2018 à 15:02 chanjé PouLagwiyann (kozman \| kontribisyon) 177 modifications m LeGuyanaisPure moved page Inyon éropéenn to Linyon éropéyen ← Modifikasyon ki ansyen		Vèrsyon di 7 désanm 2018 à 21:10 chanjé annilé PouLagwiyann (kozman \| kontribisyon) 177 modifications Aucun résumé des modifications Modifikasyon ki nòv →
Lign 13 : }} '''Linyon éropéyen'''-an (LÉLE) sa roun asosyasyon politiko-~~ékonnomik~~ékonnonmik sui ~~generis~~generisde ~~di ven-lwit~~venntchwit Léta éropéyen ki ka délégé oben ka transmèt pa trété ~~ègzèrsis~~lègzèrsis-a di sèrten konpétans à dé lòrgann ~~kominotèr~~kouminotèr. Li ka étann so kò asou roun ~~téritwar~~téritwè di 4,5 milyon di kilomèt karé, sa péplé di pli di ~~511~~512 milyon di zabitan é sa dézyenm pwisans ~~ékonomik~~ékonnomik mondjal-a an tèrm di PIB ~~nominal~~nonminal dèyè Létazini-ya. Linyon ~~éropéyenn~~éropéyen-an sa réji pa trété-a di Maastricht (TUE) ké trété-a di Ronm (TFUE), annan yé vèrsyon atchwèl, dipi 1e1é désanm 2009 ~~ké antré~~-a antré an vigò di trété di Lisbonn. So èstrigtir enstitisyonnèl sa an parti sipra-nasyonnal é an parti entèrgouvèlmantal : Palman éropéyen sa éli o sifraj inivèrsèl dirèk, tandi ki Konséy éropéyen-an é Konséy-a di Linyon éropéyen-an (enfòrmèlman « Konséy dé minis ») sa konpozé di rouprézantan dé Léta manm. Prézidan-an di Koumisyon éropéyen-an sa pou so pa éli pa Palman-an asou propozisyon di Konséy éropéyen. Kour di jistis di Linyon éropéyen-an sa charjé di véyé à Laplikasyon-an di drwè di Linyon éropéyen-an. == Listwè == [[Fiché:European_Coal_and_Steel_Community_Map_1952.svg\|thumb\|CECA : « Léròp di sis ».]] === Prémis di lidé éropéyen (1945-1951) === O landimen di Ségon Lagèr mondjal-a, Léròp-a ka sasé roun mwéyen di konsolidé lapè-a. À laswit-a di Kout di Prag ki ka ranfòrsé pè-a di lèspansyon sovyétik-a, Lafrans, péy-a di Benelux (Bèljik, Péy-Ba ké Ligsanbou) é Rwéyonm-Ini ka siyen 17 mars 1948 trété-a di Brigsèl ki ka prévwè roun Linyon ògsidantal, ki ka enstitchwé oun kolaborasyon an matchè ékonnonmik, sosyal, kiltirèl, é di défans kolègtiv. Sa trété sa konkiransé dipi lannen-an ki ka swiv pa kréyasyon-an di OTAN, véritab lalyans militèr ki ka enkli roun pli gran nonm di péy éropéyen, mè égalman Kannanda-a é Létazini-ya. === Létablisman di KEE (1957-1986) === Trété di Ronm sa siyen 25 mars 1957 : « sis »-ya ka désidé d'aprofondir yé koopérasyon. Donmenn ékonnonmik, mè osi politik é sosyal, sa konsèrnen. Lòbjègtif-a sa d'aboutir ékonnonmikman à roun marché koumen ki ka pèrmèt lib sirkilasyon-an dé moun, dé marchandiz é dé kapital. Kouminoté ékonnonmik éropéyen-an (KEE) sa lantité entèrnasyonnal-a, di tip sipra-nasyonnal, ki enstitchwé pa trété di Ronm. Li ka doté so kò di roun kapasité otonnonm di finansman, ki endépandan di plan Marshall ki mété an plas annan kad-a di Lòrgannizasyon éropéyen-an di koopérasyon ékonnonmik (LEKE). Sa trété ka fondé roun trwézyenm kouminoté éropéyen di roun douré ki endéfini, Kouminoté éropéyen-an di lénèrji atonmik-a (KELA), ant manm di dé ròt kouminoté (CECA orijinèl é nouvèl CEE). Trété di fizyon dé ègzékitif kouminotèr sa siyen atè Brigsèl an 1965 é ka fizyonnen ègzékitif-ya (pa kréyasyon-an di Koumisyon éropéyen-an é di Konséy éropéyen) dé trwè Kouminoté éropéyen (CECA, CEE ké Euratom), alò ki sa kouminoté-ya ka dispozé déja di lenstitisyon koumen an matchè di jistis. === Létablisman di Linyon éropéyen-an (1993-2009) === Trété di Maastricht sa siyen 7 févriyé 1992 é ka antré an vigò 1e novanm 1993. Linyon éropéyen-an ka pran laswit-a di marché koumen é di Kouminoté ékonnonmik éropéyen-an (KEE), ki divini Kouminoté éropéyen (KE) an fizyonnan ké Kouminoté éropéyen-an di charbon é di lasyé (CECA) ki té ka èspiré an 2002. Li ka marké roun nouvèl zétap annan « prosésis di linyon-an san sès ki pli étrwè ant pèp di Léròp ». Kouminoté éropéyen-yan ka roupozé alò asou trwè pilyé : * 1e pilyé : pilyé kouminotèr-a (CE, CECA ké Euratom) * 2e pilyé : politik étranjé é di sékirité koumen * 3e pilyé : koopérasyon polisyé ké jidisyèr an matchè pénal == Nòt ké référans ==

Linyon éropéyen : Diférans ant vèrsyon